Asertywność – zgoda czy sprzeciw?

Pewnie słyszałeś już co nieco o asertywności. Pewnie spotkałeś się ze stwierdzeniami typu:

• „Bądź bardziej asertywny, nie zgadzaj się na wszystko!”
• „Byłam za mało asertywna i nie odmówiłam mu.”
• „Boję się tej rozmowy, nie umiem być asertywny.”

Powyższe przykłady mogą sugerować, że asertywność polega jedynie na odmawianiu, a brak asertywności łączy się z lękiem. Jest w tym ziarenko prawdy, jednak jeszcze nie jest to definicja.

Według Marii Król-Fijewskiej, zajmującej się tą tematyką, asertywność to: „umiejętność pełnego wyrażania siebie w kontakcie z inną osobą czy osobami. Zachowanie asertywne oznacza bezpośrednie, uczciwe i stanowcze wyrażenie wobec innej osoby swoich uczuć, postaw, opinii lub pragnień, w sposób respektujący uczucia, postawy, opinie, prawa i pragnienia drugiej osoby.

Analizując tę definicję, łatwo stwierdzić, że to pojęcie wiąże się z czymś więcej niż jedynie odmową. Wyrażenie swojej postawy, opinii czy potrzeby to wyrażenie siebie i sposób na satysfakcjonująca interakcję z innymi. Jest to również zadbanie o swoje prawa.

Jeden z pionierów treningu asertywności, Herbert Fensterheim, sformułował następujące prawa:

• Masz prawo do wyrażania siebie, swoich opinii, potrzeb, uczuć tak długo, dopóki nie ranisz innych.
• Masz prawo do wyrażania siebie – nawet jeśli rani to kogoś innego – dopóki twoje intencje nie są agresywne.
• Masz prawo do przedstawiania innym swoich próśb – dopóki uznajesz, że oni mają prawo odmówić.
• Są sytuacje, w których kwestia praw poszczególnych osób nie jest jasna. Zawsze jednak masz prawo do przedyskutowania tej sytuacji z drugą osobą.
• Masz prawo do korzystania ze swoich praw”.

Pojawia się więc pytanie, czy obrona tych praw może się wyrażać w asertywnej zgodzie, nie tylko w asertywnej odmowie. Zazwyczaj „obronę” rozumiemy jako niedawanie komuś dostępu, jako ukrywanie i odrzucanie. Chcę zaproponować inną obronę: opartą na szacunku do siebie samego.

Obronę swych praw polegającą na tym, że sam je sobie przyznaję i sam się nimi kieruję. Przecież masz prawo pomóc starszej sąsiadce z zakupami. Masz prawo ustąpić miejsca w autobusie, czy zrobić coś za koleżankę lub wyręczyć partnera. Masz prawo – o ile dasz sobie to prawo, czyli o ile zamienisz „muszę” na „chcę”.

O ile będziesz uzmysławiać sobie, że ty chcesz to dla kogoś zrobić, a nie trwać w przekonaniu, że inni na tobie to wymuszają.

Asertywność powiązana jest głęboko z poczuciem własnej godności i szacunkiem dla samego siebie. Możesz wybrać, czy chcesz być tą osobą, która poświęca się dla innych czy tą, która pomaga innym lecz nie kosztem siebie.

Czy chcesz być tą osobą, która jest dla siebie ważna i na równi szanuje innych czy może ważniejsi są dla ciebie inni, gdyż boisz się wyrazić siebie? Czy szacunek dla innych, tak głęboki że stawia cię poniżej innych, jest nadal szacunkiem czy już uległością i strachem?

Herbert Fensterheim udziela następującej rady: Jeżeli masz wątpliwości, czy dane zachowanie jest asertywne, sprawdź, czy choć odrobinę zwiększa ono Twój szacunek do samego siebie. Jeżeli tak, jest to zachowanie asertywne.

Psycholog Kinga Jasińska
We wtorek 23 czerwca w godz. 17-20 w Ośrodku Polana Kinga Jasińska poprowadzi warsztaty pt. „Asertywność”.

Zgłoszenia przyjmowane są telefonicznie pod numerem telefonu 22 825 00 45. O uczestnictwie decyduje kolejność zgłoszeń. Na warsztaty zapraszamy maksymalnie 12 osób. Uczestnictwo w warsztatach jest bezpłatne dla obecnych i byłych pacjentów Ośrodka Polana. Koszt uczestnictwa dla osób, które jak dotąd nie korzystały z usług Polany, wynosi 140 zł / 1 osoba.